Czy miód jest wegański?

Definicja weganizmu

Według słownika języka polskiego PWN weganizm to postawa życiowa polegająca na powstrzymaniu się od używania i spożywania produktów pochodzenia zwierzęcego, zawierających surowce odzwierzęce lub testowanych na zwierzętach oraz od korzystania z czegoś, do czego w jakiejkolwiek formie wykorzystywano zwierzęta.

Dieta wegańska eliminuje więc nie tylko mięso, lecz również nabiał, jaja, miód i inne produkty, które powstają kosztem zwierząt. Weganie unikają też skutków ubocznych przemysłu zwierzęcego, a więc nie noszą odzieży ze skóry, futra, wełny czy jedwabiu oraz nie stosują kosmetyków testowanych na zwierzętach.

Weganizm a wegetarianizm

Dieta wegetariańska polega na wyłączeniu mięsa z jadłospisu, lecz dopuszcza spożywanie produktów pochodzenia zwierzęcego, takich jak nabiał, jaja czy miód. Wegetarianizm jest więc mniej restrykcyjny niż weganizm i nie wyklucza żywności, która powstała wskutek eksploatacji żywych zwierząt.

Wartości i zasady weganizmu

Najważniejsze zasady i wartości weganizmu:

szacunek dla zwierząt i minimalizowanie ich cierpienia,
celebrowanie i pielęgnowanie życia,
sprawiedliwość i równość między wszystkimi stworzeniami,
aktywne okazywanie współczucia wobec zwierząt,
sprzeciwianie się przemocy i dyskryminacji,
promowanie alternatyw dla spożywania mięsa i produktów pochodzenia zwierzęcego,
rezygnacja ze wszystkich produktów pochodzących całkowicie lub częściowo od zwierząt, w tym żywności i odzieży,
unikanie produktów testowanych na zwierzętach
ochrona zasobów planety i redukcja śladu węglowego,
promowanie zdrowego stylu życia.

Typy produktów unikanych przez wegan

Weganizm jest indywidualnym wyborem, dlatego nie wszyscy weganie wykluczają wskazane produkty. Niektórzy stosują natomiast bardzo restrykcyjne zasady, w tym unikanie barwników spożywczych pochodzenia zwierzęcego (np. koszenila) czy składników genetycznie modyfikowanych.

Produkty, których unikają weganie, to:

mięso, ryby i owoce morza (alternatywa: soczewica, fasola, tofu, seitan),
nabiał, w tym mleko krowie, sery, masło, jogurty (alternatywa: napoje roślinne na bazie soi, kokosa, owsa, migdałów lub ryżu, a także sery i masło roślinne),
jaja (alternatywa: mieszanki na bazie siemienia lnianego lub ciecierzycy),

miód (alternatywa: syropy roślinne),

produkty uboczne przemysłu zwierzęcego, takie jak skóra, jedwab, wełna czy futro (alternatywa: skóra ekologiczna, len, bawełna i materiały syntetyczne),

kosmetyki testowane na zwierzętach (alternatywa: kosmetyki wegańskie).

Definicja miodu

W Polsce obowiązuje jedna definicja miodu zawarta w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 23 grudnia 2014 roku w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych (Dz.U. 2015 r. poz. 29, ze zm.):

Oznakowany jako „miód” może być wyłącznie środek spożywczy, który jest naturalnie słodką substancją produkowaną przez pszczoły Apis mellifera z nektaru roślin lub wydzielin żywych części roślin, lub wydalin owadów wysysających żywe części roślin, zbieranych przez pszczoły, przerabianych przez łączenie specyficznych substancji z pszczół, składanych, odwodnionych, gromadzonych i pozostawionych w plastrach miodu do dojrzewania (§ 15 ust. 1).

Miód jest więc substancją naturalną, którą produkują pszczoły bez ingerencji człowieka. Nie może on zawierać żadnych dodatkowych składników, takich jak cukier, syrop glukozowo-fruktozowy czy barwniki.

Proces powstawania miodu

Jak powstaje miód? Ten cenny produkt pszczeli wytwarzany jest z nektaru kwiatów lub spadzi, którą pszczoła zasysa do wola. Po powrocie do ula przekazuje zbiory robotnicy ulowej, która zajmuje się przerabianiem nektaru na miód. W trakcie tego procesu robotnica dodaje enzymy trawienne mające korzystny wpływ na zdrowie pszczół i ludzi. Następnie krople miodu są składane w komórkach plastra, który jest zasklepiany w celu odcięcia dopływu powietrza. Kiedy miód osiągnie tzw. dojrzałość, rozpoczyna się miodobranie polegające na odsklepianiu i odwirowaniu miodu. Na koniec miód jest oczyszczany i pakowany do słoików.

Rola pszczół w produkcji miodu

Pszczoły odgrywają kluczową rolę w produkcji miodu. Zajmują się one zbieraniem nektaru i spadzi oraz wytwarzaniem miodu w ulu. Przy okazji przenoszą też pyłek kwiatowy, dlatego uczestniczą w procesie zapylania roślin. Produkcja miodu odgrywa więc bardzo ważną rolę dla środowiska, gdyż pomaga utrzymać różnorodność ekosystemów i rozmnażanie roślin. Pszczoły zapylają nawet 70% gatunków roślin, które zapewniają 90% pożywienia dla ludzi.

Miód w kontekście weganizmu

Weganie uważają, że pszczoły powinny produkować miód dla siebie, a nie dla człowieka. Na pytanie „czy miód jest wegański?” weganie mają więc jedną odpowiedź, a produkcję miodu na skalę masową często porównują do kurzych ferm. Z drugiej strony wśród niewegan rośnie zainteresowanie miodami ekologicznymi, które powstają z poszanowaniem pszczelich rodzin.

Dlaczego miód jest kontrowersyjny w weganizmie?

Kontrowersje wokół spożywania miodu wynikają z kilku czynników:

wykorzystywanie pszczół – weganie dążą do minimalizacji wykorzystywania zwierząt do celów człowieka,
nieetyczne praktyki pszczelarskie – niestety wciąż zdarzają się pszczelarze, którzy stosują nieetyczne praktyki w celu osiągnięcia określonych zysków, np. podawanie pszczołom antybiotyków, nadmierna eksploatacja czy przekarmianie pszczół słodkimi substancjami,

odbieranie pożywienia pszczołom – miód stanowi źródło pożywienia dla pszczół, dlatego miodobranie jest postrzegane przez wegan jako odbieranie im żywności.

Argumenty za włączeniem miodu do diety wegańskiej

Czy weganie jedzą miód? Osoby, które stosują mniej restrykcyjną dietę, włączają miód do swojego jadłospisu. Warto to zrobić z kilku powodów:

miód jest naturalnym produktem, stosowanym od tysięcy lat jako środek słodzący i leczniczy,
wybierając miód ekologiczny, można wesprzeć pasieki, które troszczą się o pszczele rodziny i ochronę środowiska,
zamienniki miodu pszczelego, takie jak syrop klonowy czy syrop z agawy, mogą mieć podobny smak, lecz nie mają unikalnych właściwości miodu.

Wegańskie alternatywy dla miodu

Jeśli chcesz wykluczyć miód ze swojej diety, możesz się zdecydować na jego wegańskie zamienniki. Polecamy je również osobom uczulonym na miód.

Syrop klonowy

Naturalny słodzik wytwarzany z soku klonowego, który pozyskuje się z klonu cukrowego lub czerwonego. Jest mniej kaloryczny niż miód, a jego produkcja obejmuje głównie Kanadę i USA. Wyróżnia go lekka konsystencja i charakterystyczny smak.

Syrop z agawy

Ten zamiennik miodu jest produkowany z soku agawy, rośliny występującej głównie w Meksyku. Syrop z agawy jest bogaty we fruktozę i słodszy niż miód. Jego smak jest delikatny, a konsystencja lekko płynna.

Syrop z daktyli

Syrop z daktyli jest produkowany z owoców daktylowca, które występują głównie na obszarach śródziemnomorskich. Jego smak jest intensywny, słodki, z wyczuwalnymi nutami daktylowymi. Konsystencja syropu jest gęsta i lepka.

Inne zamienniki miodu

Wśród zamienników miodu znajdziemy również syrop ryżowy, melasę, zagęszczony syrop z mniszka lekarskiego i miód sztuczny. Do słodzenia można stosować również stewię, która ma jednak nieco inną konsystencję niż miód. Amerykańska firma D’vash Organics stworzyła też zamiennik miodu o nazwie Sweet Potato Nectar, który jest produkowany w 100% z batatów.

Ciekawostką jest, że firma MeliBio opatentowała technologię produkcji miodu bez udziału pszczół. Efektem współpracy MeliBio z Naranyan Foods jest innowacyjny produkt Better Foodie, który został nazwany pierwszym na świecie roślinnym Ohney® (anagram słowa honey oznaczającego miód). Better Foodie nie jest wykonany z syropów i koncentratów, a producent przekonuje, że do złudzenia przypomina prawdziwy miód i wykazuje właściwości antyoksydacyjne. Ten wegański miód nie jest jednak póki co dostępny w Polsce.

Podsumowanie

Miód pozostaje tematem kontrowersyjnym w środowisku wegańskim, które dąży do całkowitej eliminacji wykorzystywania zwierząt do celów człowieka. Nie wszyscy weganie decydują się jednak na restrykcyjną dietę i spożywają miód ze względu na jego walory smakowe i właściwości. Istnieją również liczne alternatywy dla miodu, po które chętnie sięgają osoby szukające produktów całkowicie roślinnych.

Wybrane źródła:

https://vege.com.pl/2017/03/14/weganski-miod/

https://sjp.pwn.pl/slowniki/weganizm.html

https://elatedvegan.health/vegan-values/

https://www.gov.pl/web/ijhars/przepisy-okreslajace-jakosc-handlowa-miodu

https://pasieka24.pl/index.php/pl-pl/aktualnosci/kupuj-polski-miod-kategoria/2684-jak-powstaje-miod

https://biznes.newseria.pl/news/pszczoly-zapylaja-70,p1565396793

https://pasieka24.pl/index.php/pl-pl/aktualnosci/wiadomosci-ze-swiata/1938-miod-dla-wegan-2

https://pasieka24.pl/index.php/pl-pl/aktualnosci/wiadomosci-ze-swiata/2982-bez-pszczol-melibio-pracuje-nad-weganskim-miodem

https://www.narayanfood.com/products/plant-based-products/